Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΥΤΑΝΑ
Με τον εκλεκτό φίλο και συγχωριανό Δημήτρη Ράμμο ένα καλοκαιρινό βραδάκι στην Αθήνα, μεταξύ φαγητού και ποτού, κουβεντιάζαμε για διάφορα θέματα. Ηλθε η συζήτηση στους χαρακτήρες των ανθρώπων και συγκεκριμένα με ρώτησε, τι γνώμη έχω για τους ανθρώπους από διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Του εξέφρασα τη γνώμη μου για τους Πελοπονήσιους και ειδικά για τους Πυργιώτες, τους ανθρώπους από τους Άγιους Τόπους. Το λέω αυτό γιατί, όταν ακούμε ότι κάποιος είναι από τον Πύργο, κάνουμε τον σταυρό μας. Ελπίζω να μην παρεξηγηθεί ο αγαπητός φίλος Δημ. Μπούκης, που κατάγεται από τον Πύργο. Έτσι ήλθε η κουβέντα και στους Ρουμελιώτες και ειδικά τους Ευρυτάνες.
Με αφορμή αυτή τη συζήτηση κάνω μια προσπάθεια να σκιαγραφήσω τον χαρακτήρα του Ευρυτάνα. Βέβαια τα όσα θα εκθέσω παρακάτω δεν αποτελούν προϊόν επιστημονικής-ψυχολογικής έρευνας, αλλά μόνο παρατήρησης από τον γράφοντα, στηριζόμενος και σε κείμενο του μεγάλου Ρουμελιώτη ιστορικού Γ. Βλαχογιάννη. Σε εργασία του ο Βλαχογιάννης για τον Καραϊσκάκη γράφει: «Ο Ρουμελιώτης είναι γενικά ψυχρός και αδιάφορος και δύσκολα ξυπνάει ως μέλος κοινωνικό από την απάθειά του. Και τα πιο κρίσιμα, ας είναι κι επικίντυνα ζητήματα τ’ αντικρύζει αντρίκια, συχνά καταφρονεί τον κίντυνο και μονάχα για να ξυπνήσει πρέπει να πάρει το ζήτημα σαν προσβολή στην περιφάνειά του. Βαρύς, συγκεντρωμένος στον εαυτό του, λιγόλογος, ονειρευτείς, δύσκολα βγαίνει από την κατάσταση της άνεργης συλλογής του. Αυτή του φτάνει και για τη δράση αργεί, δύσκολος να θυμώσει, ανόρεχτος να βάλει το χέρι σέργο της πρώτης ανάγκης, σκουντούφλης ως την τελευταία στιγμή, αργά μπαίνει, αλλά βαθειά σ’ ένα ζήτημα. Αγαθός, αμόχτηρος της ξένης καλοτυχιάς, καρτερικός στη δική του κακομοιριά και πάλι δεν ξυπνάει. Άμα ξυπνήσει, σπάνια, καταπιάνεται μεγάλα….»
Είναι όμως έτσι ο χαρακτήρας των Ευρυτάνων, όπως τον περιγράφει ο Γ. Βλαχογιάννης; Θα τολμούσα να πω πως στα περισσότερα έχει δίκιο. Ο Ευρυτάνας είναι πράγματι «Βαρύς, συγκεντρωμένος στον εαυτό του, λιγόλογος, ονειρευτείς» αν τον συγκρίνουμε βέβαια με κάποιον άλλο, όπως για παράδειγμα με τους Νησιώτες, που έχουν γρήγορες κινήσεις και μιλάνε πολύ, και αυτό φαίνεται να οφείλεται στους ακίνητους όγκους των βουνών, που για πολλές χιλιάδες χρόνια πάνω τους ζούσε ο Ευρυτάνας. Ακόμη και οι χοροί των Ευρυτάνων και οι κινήσεις τους είναι αργές και σταθερές, δεν έχουν τη χάρη της θάλασσας αλλά το σταθερό, μεγαλοπρεπές και υπερήφανο του βουνού. Δεν λέει πολλά λόγια και δεν υπόσχεται, αλλά αυτό που θα πει ή θα υποσχεθεί, θα προσπαθήσει να το πραγματοποιήσει, και όπως έγραψε ο Γ. Σεφέρης, μόνο στο στόμα του οι λέξεις αποκτούν την αληθινή τους σημασία. Είναι πράγματι τις περισσότερες φορές κλεισμένος στον εαυτό του, αλλά μην ξεχνάμε και την ζωή του στο εχθρικό και απομονωμένο ορεινό περιβάλλον. Μόνος του πάνω στα βουνά βοσκούσε τα ζώα του, βυθισμένος στις σκέψεις του και έχοντας μόνο τον εαυτό του για σύμμαχο στις δύσκολες καταστάσεις, που αντιμετώπιζε. Λόγω του μεγάλου χώρου, που είχε για να κινείται, χωρίς μεγάλους περιορισμούς, στα απέραντα και πανύψηλα βουνά, ανέπτυξε χαρακτήρα φιλελεύθερο, υπερήφανο αλλά συγχρόνως και χαρακτήρα τραχύ και ανυπότακτο. Ανέπτυξε χαρακτήρα, πού έχει, όπως λέει ο λαός μας, την «Ρουμελιώτικη λεβεντιά» και είναι αυτή η λεβεντιά ο σκληρός, ανυπόταχτος, τραχύς χαρακτήρας, αλλά συνάμα και το γρήγορο και κοφτερό μυαλό, η «αργή» ζωηράδα του, το ανήσυχο και εφευρετικό πνεύμα.
Ήταν εκτεθειμένος στις αντίξοες συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά συνάμα είχε να ανταγωνιστεί και τους γειτονικούς πληθυσμούς για την διεκδίκηση μεγαλύτερου φυσικού χώρου και γιαυτό επιστράτευσε όλες του τις δυνάμεις και αξιοποίησε όλες του τις δυνατότητες. Άμεση συνέπεια των παραπάνω ήταν η ανάπτυξη αντοχής, ρώμης, αποφασιστικότητας και διαρκούς μαχητικής ετοιμότητας.
Με τον εκλεκτό φίλο και συγχωριανό Δημήτρη Ράμμο ένα καλοκαιρινό βραδάκι στην Αθήνα, μεταξύ φαγητού και ποτού, κουβεντιάζαμε για διάφορα θέματα. Ηλθε η συζήτηση στους χαρακτήρες των ανθρώπων και συγκεκριμένα με ρώτησε, τι γνώμη έχω για τους ανθρώπους από διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Του εξέφρασα τη γνώμη μου για τους Πελοπονήσιους και ειδικά για τους Πυργιώτες, τους ανθρώπους από τους Άγιους Τόπους. Το λέω αυτό γιατί, όταν ακούμε ότι κάποιος είναι από τον Πύργο, κάνουμε τον σταυρό μας. Ελπίζω να μην παρεξηγηθεί ο αγαπητός φίλος Δημ. Μπούκης, που κατάγεται από τον Πύργο. Έτσι ήλθε η κουβέντα και στους Ρουμελιώτες και ειδικά τους Ευρυτάνες.
Με αφορμή αυτή τη συζήτηση κάνω μια προσπάθεια να σκιαγραφήσω τον χαρακτήρα του Ευρυτάνα. Βέβαια τα όσα θα εκθέσω παρακάτω δεν αποτελούν προϊόν επιστημονικής-ψυχολογικής έρευνας, αλλά μόνο παρατήρησης από τον γράφοντα, στηριζόμενος και σε κείμενο του μεγάλου Ρουμελιώτη ιστορικού Γ. Βλαχογιάννη. Σε εργασία του ο Βλαχογιάννης για τον Καραϊσκάκη γράφει: «Ο Ρουμελιώτης είναι γενικά ψυχρός και αδιάφορος και δύσκολα ξυπνάει ως μέλος κοινωνικό από την απάθειά του. Και τα πιο κρίσιμα, ας είναι κι επικίντυνα ζητήματα τ’ αντικρύζει αντρίκια, συχνά καταφρονεί τον κίντυνο και μονάχα για να ξυπνήσει πρέπει να πάρει το ζήτημα σαν προσβολή στην περιφάνειά του. Βαρύς, συγκεντρωμένος στον εαυτό του, λιγόλογος, ονειρευτείς, δύσκολα βγαίνει από την κατάσταση της άνεργης συλλογής του. Αυτή του φτάνει και για τη δράση αργεί, δύσκολος να θυμώσει, ανόρεχτος να βάλει το χέρι σέργο της πρώτης ανάγκης, σκουντούφλης ως την τελευταία στιγμή, αργά μπαίνει, αλλά βαθειά σ’ ένα ζήτημα. Αγαθός, αμόχτηρος της ξένης καλοτυχιάς, καρτερικός στη δική του κακομοιριά και πάλι δεν ξυπνάει. Άμα ξυπνήσει, σπάνια, καταπιάνεται μεγάλα….»
Είναι όμως έτσι ο χαρακτήρας των Ευρυτάνων, όπως τον περιγράφει ο Γ. Βλαχογιάννης; Θα τολμούσα να πω πως στα περισσότερα έχει δίκιο. Ο Ευρυτάνας είναι πράγματι «Βαρύς, συγκεντρωμένος στον εαυτό του, λιγόλογος, ονειρευτείς» αν τον συγκρίνουμε βέβαια με κάποιον άλλο, όπως για παράδειγμα με τους Νησιώτες, που έχουν γρήγορες κινήσεις και μιλάνε πολύ, και αυτό φαίνεται να οφείλεται στους ακίνητους όγκους των βουνών, που για πολλές χιλιάδες χρόνια πάνω τους ζούσε ο Ευρυτάνας. Ακόμη και οι χοροί των Ευρυτάνων και οι κινήσεις τους είναι αργές και σταθερές, δεν έχουν τη χάρη της θάλασσας αλλά το σταθερό, μεγαλοπρεπές και υπερήφανο του βουνού. Δεν λέει πολλά λόγια και δεν υπόσχεται, αλλά αυτό που θα πει ή θα υποσχεθεί, θα προσπαθήσει να το πραγματοποιήσει, και όπως έγραψε ο Γ. Σεφέρης, μόνο στο στόμα του οι λέξεις αποκτούν την αληθινή τους σημασία. Είναι πράγματι τις περισσότερες φορές κλεισμένος στον εαυτό του, αλλά μην ξεχνάμε και την ζωή του στο εχθρικό και απομονωμένο ορεινό περιβάλλον. Μόνος του πάνω στα βουνά βοσκούσε τα ζώα του, βυθισμένος στις σκέψεις του και έχοντας μόνο τον εαυτό του για σύμμαχο στις δύσκολες καταστάσεις, που αντιμετώπιζε. Λόγω του μεγάλου χώρου, που είχε για να κινείται, χωρίς μεγάλους περιορισμούς, στα απέραντα και πανύψηλα βουνά, ανέπτυξε χαρακτήρα φιλελεύθερο, υπερήφανο αλλά συγχρόνως και χαρακτήρα τραχύ και ανυπότακτο. Ανέπτυξε χαρακτήρα, πού έχει, όπως λέει ο λαός μας, την «Ρουμελιώτικη λεβεντιά» και είναι αυτή η λεβεντιά ο σκληρός, ανυπόταχτος, τραχύς χαρακτήρας, αλλά συνάμα και το γρήγορο και κοφτερό μυαλό, η «αργή» ζωηράδα του, το ανήσυχο και εφευρετικό πνεύμα.
Ήταν εκτεθειμένος στις αντίξοες συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά συνάμα είχε να ανταγωνιστεί και τους γειτονικούς πληθυσμούς για την διεκδίκηση μεγαλύτερου φυσικού χώρου και γιαυτό επιστράτευσε όλες του τις δυνάμεις και αξιοποίησε όλες του τις δυνατότητες. Άμεση συνέπεια των παραπάνω ήταν η ανάπτυξη αντοχής, ρώμης, αποφασιστικότητας και διαρκούς μαχητικής ετοιμότητας.
.jpg)
Βοσκός Φ. Τ. Τλούπας
«Δύσκολος να θυμώσει, ανόρεχτος να βάλει το χέρι σέργο της πρώτης ανάγκης, σκουντούφλης ως την τελευταία στιγμή, αργά μπαίνει, αλλά βαθειά σ’ ένα ζήτημα.»
Στο παραπάνω απόσπασμα του Γ. Βλαχογιάννη θα διαφωνήσω, γιατί ο Ευρυτάνας είναι χαρακτήρας εκρηκτικός και πολύ εύκολα θυμώνει, ανάβει με το παραμικρό και αυτό τον οδηγεί αρκετές φορές σε διαπληκτισμούς με τους γύρω του, αλλά θα έλεγα ότι αυτός ο θυμός πολύ εύκολα εξατμίζεται. Ας θυμηθούμε τον Μπάρμπα Γιώργο του Καραγκιόζη, που είναι τύπος εκρηκτικός, έντιμος και που θυμώνει και διαπληκτίζεται πολύ εύκολα. Όσον αφορά το ότι μπαίνει αργά σ’ ένα έργο, ναι μπορεί να είναι έτσι, αλλά το κάνει όχι από τεμπελιά ή αδιαφορία αλλά λόγω του «αργού» του χαρακτήρα και του ότι σκέπτεται, πώς μπορεί να το κάνει καλύτερα και όπως λέει ο Βλαχογιάννης, έχει το προτέρημα, όταν μπαίνει σ’ ένα έργο να μπαίνει βαθιά στο ζήτημα. Έχει την ανδρεία, το σθένος και την ευφυΐα να φτάνει τα πράγματα μέχρι το τέλος και να μην εγκαταλείπει αυτό που άρχισε στην πρώτη δυσκολία, που θα συναντήσει.
« Άμα ξυπνήσει, σπάνια, καταπιάνεται μεγάλα….» Ναι έτσι είναι, ο φτωχός και ξυπόλητος Ευρυτάνας δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από ανθρώπους άλλων γεωγραφικών διαμερισμάτων της Ελλάδας και σε όλους τους αγώνες της πατρίδας συμμετείχε και πολλά άξια Ευρυτανόπουλα διακρίθηκαν στους πολέμους αλλά όχι μόνο, διακρίθηκαν και στις επιστήμες και στις τέχνες, όχι μόνο εντός της Ελλάδας αλλά και σε κάθε γωνιά της γης θα συναντήσεις και κάποιον επιτυχημένο Ευρυτάνα. Ο Στέφανος Γρανίτσας γράφει για την ευφυΐα και το εφευρετικό πνεύμα των Ευρυτάνων: «Μου ήλθε στο νου κάποιο παλαιό άρθρο της «Ακροπόλεως», όπου εψάλλετο ο μέγας διάβολος, ο οποίος λέγεται Ευρυτάν, ο σήμερα βόσκων τα πρόβατά του και αύριο διευθύνων μία μεγάλη μπυραρία στην Κωνσταντινούπολη, ο απόψε οργώνων τα χωράφια του και το πρωί σχεδιάζων μία εμπορική επιχείρηση για την Οδησσό, ο μη ευρίσκων καμμίαν εργασίαν κατώτερη των δυνάμεών του, ο θεωρών τα πάντα εύκολα, μέχρι του να γίνεται και ναυτικός… Την μία ημέρα ανοίγει ένα εξοχικό καφενείο, την άλλη σχεδιάζει ένα δικηγορικό κέντρο, την τρίτη φέρνει ένα θίασο, ο οποίος ναυαγεί οικτρώς, την τέταρτη διοργανώνει αγώνες, στους οποίους αγωνίζεται ολομόναχος, αλλά τους οποίους λίαν μετριόφρων ονομάζει «Πανελληνίους»...
« Αγαθός, αμόχτηρος της ξένης καλοτυχιάς, καρτερικός στη δική του κακομοιριά» Αν συγκρίνουμε τον Ευρυτάνα με τον Πελοπονήσιο θα δούμε ότι είναι αγνός, απονήρευτος άνθρωπος χωρίς ζήλια για τα πλούτη και την επιτυχία του διπλανού του, χωρίς διπλωματία και «πολιτικαντισμό». Είναι άνθρωπος, που όσα χρόνια κι’ αν περάσουν, διατηρεί την παιδικότητα του, την αγνότητα της ψυχής του και τον πλούτο της καρδιάς του.
Στο σημείο αυτό παραθέτω ένα απόσπασμα από τα «Στρατιωτικά ενθυμήματα» του Μακεδόνα αγωνιστή του εικοσιένα Ν. Κασομούλη που συνέβη, όταν γύριζαν από την Τρίπολη και πηγαίνοντας προς το Αργος, δέχτηκαν την εθελούσια προσφορά ενός Μοραΐτη οδηγού, που προθυμοποιήθηκε να τους δείξει το δρόμο. Γράφει ο Κασομούλης «Φθάσαντες εις το χάνι της Βερζόβας, μας συμβούλευσεν ότι είναι ευθύτερος ο δρόμος από τον δρόμον του γύρου παρά από το στενόν Παρθένι. Όλα αυτά μας έβαλαν εις υποψίαν και εφυλαττόμασθον τρέχοντες το στενόν- μαζί μας και αυτός! Φθάσαντες εις την μέσην, πλησίον του στενού όπου είναι εις πύργος εις έναν άμπλαν, εστάθημεν να πιούμεν νερό κουρασμένοι. Τότε μου λέγει: Εσείς οι Ρουμελιώτες, είσθε καλοί άνθρωποι, ημείς οι Μοραϊταις είμασθε πονηροί. Τον ερωτώ πως είναι αυτό. Λέγει: Να τώρα εγώ αν θέλω σας γελώ. (Ζήτησε χρήματα για να δείξει το σωστό δρόμο) Εγώ δεν υπόφερα τον κτύπησα με έν ξύλο και με πέτρες…»
Φαίνεται από το παραπάνω ότι ο Μοραΐτης σε μια κρίση ειλικρίνειας είπε δύο μεγάλες αλήθειες για τους χαρακτήρες των ανθρώπων.
Αυτή είναι η γνώμη μου για τον χαρακτήρα του Ευρυτάνα, βέβαια μπορεί να πει ο αναγνώστης του παρόντος ότι είμαι τοπικιστής, μπορεί να είναι και έτσι, αλλά κάθε Ευρυτάνας αν ψάξει λίγο τον εαυτό του θα αναγνωρίσει σ’ αυτόν πολλά από τα παραπάνω «προτερήματα ή ελαττώματα» ας τα πει ο καθένας όπως θέλει. Οι μη Ευρυτάνες αναγνώστες του παρόντος ας μην παρεξηγηθούν, όλοι έχουν τις δικές τους χάρες, άλλωστε ας μου αφήσουν το δικαίωμα να παινέψω τους ανθρώπους της γενέτειράς μου, γιατί αν δεν παινέψω το σπίτι μου θα με πλακώσει.
Γρηγόρης Τριανταφύλλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου